Het was even wennen bij de jongste aflevering van De Luizenmoeder. Juf Ank kwam uit de kast met haar geloof in Jezus. Ze bleek Hem zelfs in haar hart te hebben. En daar had ze Hem tot nu toe gehouden, want ze werkte op een openbare school tenslotte. En daar hoort het geloof niet in het openbaar tentoongespreid te worden.

Maar schoolhoofd Anton denkt er dit jaar anders over. Hij heeft iets opgevangen van ‘de joods-christelijke traditie’ en besluit dat dit jaar het Adventsfeest gevierd dient te worden. Dat vraagt om enige uitleg in de richting van personeel en ouders en het vraagt een speciaal gesprek met de enige moslimouders die de school rijk is: zij dienen zich niet beledigd te voelen. Dat we aan christelijke religie doen wil tenslotte niet zeggen dat we niet van moslims houden…. Ze blijken het allemaal prima te vinden. Besteedt u dan ook aandacht aan het Suikerfeest? Anton zegt het rap toe. Het Suikerfeest is pas in Mei, stellen ze hem gerust.  Terwijl Anton de moslims binnen school tracht te houden gaat het er even verderop hard aan toe. Juf Ank ziet haar kans schoon de kinderen het Kerstverhaal te vertellen  en de kinderen Gloria in excelsis te leren zingen. Tot spot van collega Helma en  conciërge Volkert die in het belendende lokaal ‘Jezus in je hart’, scanderen. Dezelfde Volkert tuigt even later de Kerstboom op en treft Nancy die als vrijwilliger de school nooit zal verlaten. Zij bekent dat ze niet gelovig is maar wel het gevoel heeft dat er ‘iets’ is. Dat moet Volkert toch ook wel eens gevoeld hebben. Nee, zegt Volkert en er is ook niets. Maar wat voor zin heeft het alles dan? Het kan toch niet dat alles zinloos is? probeert Nancy nog. Die vraag wimpelt Volkert af – gebrek aan vocabulaire, geen idee meer hoe je een gesprek over zin moet voeren?  – geef me de piek maar. De instudering van het oubollige kerstspel – Maria met een hoofddoek van de moslims, toch handig dat die op school zijn – wordt bruut afgebroken door de directeur van de Koepel die nog maar eens komt zeggen dat alle religie op de openbare school verboden is.  Zo sneuvelen in deze aflevering alle zingevende verhalen die mensen elkaar kunnen vertellen, ze worden cynisch weggehoond, niet nagevoeld, stomweg ontkend. Om plaats te maken voor wat?

Samen eten biedt de oplossing. Hannah zet zich als klassenmoeder in voor de organisatie van een gezamenlijke Kerstmaaltijd. Maar ook dat blijkt niet meer mogelijk:  allergieën, diëten, voorkeur voor veganistisch of vegetarisch voedsel, hallal of koosjer het maakt uiteindelijk dat elke leerling met zijn eigen tupperware-bakje voor zich aan tafel zit. De bakjes worden nog wel gezamenlijk geopend. Dat wel.  En om er toch een feest van te maken komt de directeur van de Koepel verkleed als Kerstman de bijeenkomst luister bijzetten. Rudolf the rednose rendeer schreeuwzingt hij en ouders en kinderen gaan los. Juf Ank – hooggesloten rode kerstblouse –  trekt zich tenslotte met Anton terug in zijn kantoor en besluit voor hem te bidden. Het Onze Vader wordt ingezet maar dat eindigt in een vloek als Nancy komt binnengesneld met de mededeling dat Bradley een pinda heeft gegeten. Dat kan dodelijk zijn met zijn allergie dus: spoedhulp gezocht.

Was deze Luizenmoeder grappig? Nee. Wel: grimmig. Eigenlijk heel grimmig. De hele schoolbevolking spiegelde een samenleving waar op geen enkel moment nog iets van een gezamenlijke noemer werd gevonden. Daar hielp ook de ‘joods-christelijke’ traditie niet meer bij. Er is geen verhaal, noch ritueel meer dat wordt gedeeld. Elke poging daar wel toe te komen wordt gefrustreerd door de eisen die ieder individu stelt. De conflicten die dat oplevert kun je in deze fase nog wel hilarisch noemen, maar de vraag is of dat zo blijft. De macht is aan het individu. En die macht betekent een constante en doodvermoeiende onderlinge strijd waarmee een samenleving zich uiteindelijk uitput. Als ik mij heel pessimistisch uitlaat: waaraan een samenleving uiteindelijk ten gronde gaat. Misschien is de woede van Hannah die de gezamenlijke kerstmaaltijd niet rond krijgt één van de weinig hoopvolle momenten. Er is tenminste nog één iemand die zich kwaad maakt.