Tja, hoe om te gaan met zo’n crisis? We stonden opeens met elkaar in een land waarvan we de taal nog niet kenden. Dat land leerde ons nieuwe woorden ‘lock down’, corona-app en flatten the curve! Begin februari wisten we nog van niks. Onnozele schapen waren we met ons idee van permanente groei, alsmaar beter en vooral ook: alsmaar verder. Toen kwam de klap,

Sommigen weten nu al te concluderen dat we er betere mensen van zijn geworden. Ik weet dat niet. Natuurlijk, er gebeurde veel moois, mensen ging naar elkaar omzien, boodschappen doen voor de buren, en we leerden met bogen om elkaar heen te lopen. Dit alles om de IC bedden zo leeg mogelijk te houden. Maar werden we betere mensen? Ik hoorde ook veel nare dingen. Mensen die elkaar verwensingen toevoegden in Albert Heijn of op straat. Mensen die beweerden dat een simpele omhelzing hier de dood van een ander dáár betekent. Wil je moeder op bezoek bij haar jarige zuster van honderd? Dan is ze een moordenaar! En meer van dat soort nare zinnen. En dan hebben we het nog niet gehad over al die mensen die -voor hun eigen bestwil! – in verpleeghuizen en aanleunwoningen werden opgesloten. Het werd hen niet gevraagd of ze dat wilden. Het gebeurde gewoon. Mijn moeder zat ook tien weken in haar appartement. We vierden haar 95^ste verjaardag op straat, zongen naar twee hoog. En ik voelde dat woede het langzamerhand van mijn verdriet ging overnemen. Wie had ons hier gebracht? En hoe lang ging het nog duren?

Zijn we betere mensen geworden? Ik weet het niet. Is het een goed ding als een heel volk binnen twee weken het dagelijks gedrag verandert en men elkaar prijst vanwege de in acht genomen discipline? Een bezettende macht zou hier blij mee zijn, dacht ik in mijn cynische dagen. Zo gaat dat dus: iedereen switcht zo maar naar de stand van overleven als het van ons wordt gevraagd. We doen het voor een goed doel: flatten the curve! Discipline is maar één woord van kadaverdiscipline verwijderd.

U hoort mijn cynisch toon. Die kon natuurlijk niet blijven. Cynisme is een luxe die we ons niet kunnen veroorloven. Ik ook niet. Ik wil ook helemaal niet cynisch zijn. Dus zocht ik naar een oplossing. En vond die in boventonen. Laat me het uitleggen. Veel vrienden om mijn heen ontdekten in deze tijd Netflix, NPOstart, of iets gelijkluidends en brachten heel wat avonden en nachten bingwatchend door. Dat is een serie in één keer uitkijken. Ik niet, ik ontdekte iets anders: boventonen op Youtube.

Op YouTube staan tal van prachtige orgelconcerten uit ’s lands grootste kerken. Nederland Zingt wordt er vaak vandaan uitgezonden, maar met dat programma heb ik niets. Het is me te glad en te gepolijst. Maar met die orgelconcerten heb ik dus wel wat.  En dan het liefst in combinatie met samenzang op hele noten. Eén van mijn favoriete filmpjes is Psalm 42 uit de St. Maartenskerk in Zaltbommel met organist André Nieuwkoop. Het is in 2015 online gezet en al 1,7 miljoen keer bekeken. Halverwege het concert valt de hele kerk op hele noten in. Hij-gend-hert-der-jacht-ont-ko-men. Schreeuwt-niet-ster-ker-naar ‘t-ge-not-Van-mijn-fris-se-wa-ter-stro-men-dan-mijn-ziel-ver-langt-naar-God. Geweldig! Het aanzwellende koor en orgel, het ingehouden en tegelijk uitbundig zingen, deze massale klanken richting hemel, het bezorgt me iedere keer kippenvel. En alsof dat nog niet genoeg is, zingt er ook nog een koor boventonen over de massa heen. Kippenvel en tranen worden mijn deel, helemaal als ik me voorstel dat de mensen die mij ooit lief waren en nu bij God zijn, daar ergens staan te zingen, daar op die wolk van aerosolen die richting hemel vaart.

Dat kan natuurlijk helemaal niet, hoor ik u verzuchten: zingen op een wolk van aerosolen. En inderdaad dat kan niet. Maar als er iets is wat al die hele tonen bij mij naar boven roepen dan is het verbeeldingskracht en hoop. En zodra dat gebeurt merk ik dat ik weg wil uit de wereld van berekende solidariteit, uit de wereld van de gezamenlijke prestaties en uit de wereld van de angst, die onze verwachtingen smoort en ons belet te hopen. En dat ik zucht naar deze verbeeldingskracht die ons deel wordt wanneer we het zingen weer oppakken, de geestdrift onder onze verhalen hervinden en alle RIVM protocollen hun plaats wijzen. We komen er niet met anderhalve meter afstand.

Op YouTube zocht ik naar ander materiaal van organist André Nieuwkoop. Er is veel meer van hem te vinden. Sinds kort is hij aspirant-politieman in Rotterdam-Zuid geworden, na een tijdlang als binnenschipper en marinier te hebben gewerkt. Bij zijn beëdiging in de Laurenskerk beklom hij het orgel en speelde theatertonen. Ach, hoe mooi: een kerk tot leven wekken met je muziek en dan ook nog eens een vitaal beroep uitoefenen. Je zou er huidhongerig van worden. À propos: dat woord was ook nog geen gemeengoed.  Maar sommige woorden voel je waar worden.